Tarımla uğraşan mantarlar

Bir cıvık mantar türü, yaptığı uzun yolculuklar sonunda ihtiyaç duyacağı besinin temel kaynağını yanında taşıyor.

Tarım, insanoğlunu hiç şüphesiz her yönüyle kökünden değiştirdi. Fakat bunun sadece insana has olmadığı görülüyor. Termitler, karıncalar, balıklar ve salyangozların, besin kaynaklarını hızlı ve sürekli çoğaltmaya odaklı, oldukça ‘basite’ indirgenmiş bir tarımsal faaliyet gösterdikleri biliniyor.
Yeni bir araştırma bu faaliyetin bir benzerini, hiç beklenmedik bir canlı türünde daha saptamış durumda: Hayatının büyük bölümünü bir hücreli amip formunda geçiren cıvık mantarlarda.
Cıvık mantarların bir türü olan Dictyostelium discoideum, bilimsel araştırmalarda sıklıkla kullanılan bir tür olmasına karşın bugüne kadar hiçbir araştırmacı laboratuvar şartlarında ilkel tarımı andıran bu tip bir faaliyet gösterdiklerine rastlamamış. Rice Üniversitesi’nden Debra A. Brock’un başında yer aldığı ekip, doğal popülasyondan yeni toplanmış bir örneklem üzerinde çalışırken bu canlıların bazı davranışları dikkatlerini çekmiş.

Dictyostelium, besinin bol olduğu durumda bir hücreli, amip benzeri bir forma bürünür. Fakat besin konusunda kıtlık baş gösterdiğinde bu hücreler biraraya gelerek tek bir kütle oluşturur. Bu küme çok hücreli bir organizma meydana getirir ve şaşırtıcı şekilde salyangoz benzeri bir form alır. Böylece hareket kabiliyeti kazanarak, kıtlığın olduğu ortamdan uzaklaşmayı başarır. Belirli bir sürenin ardından hücreler, ‘Meksika şapkası’ olarak adlandırılan geniş bir disk meydana getirirler. Şapkanın üstinde yer alan ve ucundaki bir kesede bulunan sporlar kesenin açılmasıyla yeni bir ortamda yeni hayata başlarlar. Onları buraya kadar taşıyan eski hücrelerse ölür fakat genleri yaşamış olur.
Kendi besinini elde etme faaliyeti de tam bu noktada devreye girer. Mantarın bazı soylarında bu sporlar yolculuğu tek başına gerçekleştirmez. Oluştukları bölgedeki bakterileri de yanlarına alırlar. Kese açılıp da sporlar etrafa saçılmaya başladığında bakteriler de her zaman yaptıkları şeyi yapmaya, yani üremeye başlarlar. Bu da sporlara yeni ortamlarında ilkin bir besin kaynağı oluşturur. Bu faaliyeti tüm Dictyostelium bireyleri gerçekleştirmez ve bu gruplarda sporların saçılmasıyla birlikte popülasyon, çoğu zaman verimli bir şekilde beslenemez hale gelir.