Cümlede bulunan kelimelerin anlam özelliklerine, yapılarına, tür ve anlamlarına göre cümle değişir. Özelliklerine göre cümle çeşitleri 4’e ayrılır.
1.Yüklemin Türüne Göre Cümle Çeşitleri: Cümlenin ögeleri konusunda yüklemin fiil ve isim yüklem şeklinde 2’ye ayrıldığını hatırlıyoruz. Fiil yüklemler çekimli fiillerden oluşur.
4.Zarf Tümleci Etkinliği: Zarf tümleci gereken cümlelerde olmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
Örnek:
Her zaman sizin yanınızdayım, sizi yalnız bırakmayacağım. (İkinci cümleye hiçbir zaman kelimesi eklenmeli.)
5.Yüklem Eksikliği: Çoğunlukla sıralı cümlelerde aynı özne ve tümleçlere ortak özne olabilir. Farklı özne ve tümleçleri aynı yükleme bağlamak anlatım bozukluğu olur.
1.Özne Yüklem Uyumsuzluğu: İlk bakılması gereken öznenin insan mı insan dışı bir varlık mı olup olmadığıdır. Tekil ve çoğul olma durumuna, olumlu olumsuz olma durumlarına daha sonra bakılır.
| Özne insansa: | |
| Özne tekilse yüklem tekil olur. | Annem yemek yaptı. |
| Özne çoğulsa yüklem tekil veya çoğul olabilir. | Aliler burada yaşıyor- yaşıyorlar. |
| Özne insan dışı varlıksa, kavramsa veya organsa: | |
| Özne tekil olsa da çoğul olsa da yüklem tekil olur. | Kuşlar uçuyor. |
| Tırnaklarını kesti. |
Not: Kişileştirme vb söz sanatlarının olduğu cümlelerde ve isim cümlelerinde bu kurallar geçerli değildir.
Öğrencinin Adı Soyadı: Doğru cevap sayısı: Yanlış cevap sayısı:
Aşağıda verilen yabancı kelimeleri Türkçe karşılıklarıyla örnekteki gibi eşleştiriniz.
Öğrencinin Adı Soyadı: Doğru cevap sayısı: Yanlış cevap sayısı:
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime ek fiil almıştır?
a) Tüm arkadaşlarım resmimi çok beğendi.
b) Her zaman sınıfta en arkada oturuyorum.
Öğrencinin Adı Soyadı: Doğru cevap sayısı: Yanlış cevap sayısı:
1. Aşağıdaki atasözlerinin hangisi daha fazla cümleden oluşuyor?
a) Sakla samanı gelir zamanı.
b) Alma mazlumun ahını çıkar aheste aheste.
