İlkOkul Öğrencileri İçin Fosiller Hakkında Bilgiler

Soru 1-Fosil nedir?

Geçmişte yaşamış canlıların (hayvanlar ve bitkiler) kaya katmanları içinde ve arasında bulunan her türlü kanıtına fosil denir (bir ön fikir edinmek için Şekil 1 ve 2’ye bakılabilir).

Fosil, uluslararası kullanılan bir sözcüktür. Türkçe’de taşıl sözcüğü fosil anlamında kullanılmakta ise de, bunun yerine genellikle uluslararası nitelik kazanmış olan fosil sözcüğü tercih edilmektedir.
Fosilleri inceleyen bilim dalına paleontoloji adı verilir. Paleontoloji eski canlılar bilimi anlamına gelir (Paleo= eski, ontos= canlı , loji= bilim).

Fosiller 4.6 milyar yaşındaki Dünyamızın son 3.8 milyar yılını, özellikle Kambriyen Patlaması ile başlamış son 550 milyon yılını, kaydetmiş olan kitabeler olarak da nitelendirilmektedir.

Şekil 1 (solda)- Fosilli bir denizel kumtaşı, yaklaşık 30 milyon yıl, Sivas-Yıldızeli (Tatar, Y., 1971). “Üçü bir arada”. Kırmızı ok- Dolgu fosil, Gastropod (Salyangoz); Mavi ok- Kalıp fosil, Lamellibranş (midye benzeri bir kabuklu); Yeşil ok- İz fosil, Kum içinde yaşayan bir canlının açtığı kanalın dolgusu. Şekil 2 (sağda)- Bir bitki fosili. Latince adı Mariopteris muricata .Polonya’da bulunmuştur. Yaşı yaklaşık 350 milyon yıl (Karbonifer devri), boyutlar 4x5cm kadar (amberabg.com).

Soru 2- Fosilleri incelemenin yararları nelerdir?

1. Fosil dünyası Yeryüzünde yaşamın tarihi, coğrafyası ve evrimi hakkında bilgi elde edebileceğimiz tek ve çok önemli kaynaktır. Araştırmalar sayesinde her yıl birçok fosil bulunmakta ve bunlar koleksiyonlara kaldırılmaktadır.Kitaplarda tanıtılan ve müzelere kaldırılan fosiller aracılığıyla bu değerli kaynaklar gelecek kuşaklara da aktarılmış olmaktadır.

2. Fosiller içlerinde bulundukları kaya katmanlarının nasıl bir ortamda oluştukları hakkında da bilgi taşıyan önemli kaynaklardandır. Ortamın derin, sığ, sıcak, soğuk deniz veya göl; ya da karasal olup olmadığını belirlememize yardımcı olanortam tanımlayıcı fosiller bulunmaktadır.

3. Geçmiş jeolojik dönemlerde yaşamış ve nesilleri milyonlarca yıl önce tükenmiş kimi canlı türleri hakkında bilgi edinebileceğimiz tek kaynak yine fosillerdir.

4. Kimi fosiller içlerinde bulundukları kaya katmanlarının jeolojik yaşlarını belirlemede kullanılmaktadır. Bunlara yaş belirleyici fosiller denir.