Bitkilerde Büyüme ve Hareket

Konu Özeti

Bitkilerin gelişiminde hem çevresel faktörler hem de hormonsal faktörler görev almaktadır. Bitkiler belirli sebeplerden dolayı hareket ederler. Bitkisel hareketleri nasti hareketleri ve tropizma hareketleri olmak üzere ikiye ayrılır.

Bitki Büyümesine Etki Eden Faktörler

Bitkilerde büyüme, hücre bölünmesi sayesinde gerçekleşir. Hücre bölünmesine çeşitli faktörler etki eder. Bunları çevresel faktörler ve hormonal faktörler olmak üzere 2 ana grupta toplayabiliriz.

Çevresel Faktörler

Bitki yaşamının her evresinde çevrenin rolü büyüktür. Bitkinin büyümesini etkileyen çevresel faktörler; sıcaklık, ışık, su, toprak, atmosferdeki gazlar ve yer çekimi olmak üzere 6 ya ayrılır.

• Sıcaklık: Sıcaklık fotosentez ve solunum olaylarında önemli bir faktördür. Belirli bir düzeye kadar sıcaklık büyümeyi hızlandırır. Yüksek ve düşük sıcaklık bitki metabolizmasının bozulmasına neden olur.
• Işık: Işık bitkilerde fotosentez, klorofil sentezi, stomanın açılması, terleme gibi fizyolojik olaylar için gereklidir.
• Su: Bitkilerde su, yapıya turgor basıncıyla destek sağlama, hücreler arası madde taşımasına yardımcı olma, sıcaklığı düzenleme ve fotosentez için gereklidir.
• Toprak: Bitkiler için toprak yeterli miktarda minerale sahip, gaz ve su hareketine elverişli, yeterli sayı ve türde mikroorganizma barındıran, bitki köklerinin gelişmesine uygun bir ortam olmalıdır.
• Atmosferdeki gazlar: Atmosferde belirli oranda bulunan gazların, oranının artması ya da azalması bitkinin büyüme ve gelişmesini olumsuz yönde etkiler.
• Yer çekimi: Yer çekimi bitkide oksin, giberellin gibi hormonların dağılımını etkiler. Yer çekimi; bitki kökünün toprak içine doğru, gövdesinin ise aksi yönde büyümesini sağlar.

Hormonların Etkisi

Hormonlar, bitkiler tarafından çok düşük yoğunlukta üretilir. Bitkilerde üretilen hormonları laboratuvar ortamında da üretebiliriz.

Bitkisel hormonlar; bitkinin aktif büyüme gösteren kök ve gövde uçlarından, meyvelerinden ve genç yapraklardan sentezlenir. Bu hormonlar belirli hücreler için sentezlenmiştir ve hedef hücrenin alıcı molekülleri (glikoprotein zar) ile uyuştukları zaman aktif olurlar. Hormonlar aktif oldukları bölgede pek çok olayı etkiler.

Oksinler: Bitkilerin özellikle büyüme bölgesindeki hücrelerinden sentezlenir. Üretildiği hücrelerden köklere taşınır. Oksin hormonu; hücreyi, hücre çeperinin içine asit salgınlaması için uyarır. Hücre çeperinin içine asit salgılanınca hücre çeperi gevşer. Böylece hücre çeperinin içindeki hücre büyür.

Oksin hormonu aynı zamanda hücre bölünmesini hızlandırır ve bitkinin ışığa yönelmesini sağlar. Bitkilerin kültür ortamında köklendirilmesinde sıkça oksin hormonundan yararlanılır. Ayrıca oksin hormonu, bitkinin çiçek açma gibi önemli işlevleri yapmasına yardımcı olur.

Sitokinin: Bitki köklerinde sentezlenir ve ksilemlerle diğer organlara taşınır. Kök büyümesi ve farklılaşmasını etkiler. Hücre bölünmesini ve büyümeyi teşvik eder. Bitkide yaşlanmayı geciktirir.

Giberellin: Gövdenin uzamasını, yaprakların büyümesini uyaran hormondur. Ayrıca

Bitkisel Organlar

Konu Özeti

Bitkilerin organları; kök, gövde ve yapraklardır. Bu organların farklı bitkilerde farklı çeşitleri bulunmaktadır. Bu organların yapılarına, çeşitlerine ve özelliklerine değineceğiz.

Bu konu anlatımı önceki konu anlatımının devamıdır: 

Bitkilerin Yapısı

Kök

Bitkiyi toprağa bağlayarak su ve suda çözünmüş minerallerin alınmasını sağlayan organdır. Bitkinin türüne,gelişmişliğine ve yaşadığı ortama göre kökün yapısı değişir. Patates gibi bazı bitkilerin kökleri, besin maddesi olarak tüketilebilir. Tohum çimlendiğinde embriyonik kök gelişerek ana kökü, ana kökte dallanarak yan kökleri meydana getirir. Kökler yapısına göre 2 çeşide ayrılır:

• Saçak kök: Bu kök tipinde ana kök, yan köklerle aynı kalınlık ve aynı uzunluktadır. Soğan, mısır kökü örnektir. Saçak köklü bitkiler genellikle toprağı daha iyi tutar.
• Kazık kök: Bu kök tipinde ana kök iyi gelişmiş ve toprağın içine doğru uzamış, yan kökler az gelişmiştir. Fasulye, havuç kökü örnektir.

Kökleri 4 ana kısımda inceleriz. Bunlar kaliptra, hücre bölünme bölgesi, uzama bölgesi ve olgunlaşma bölgesidir.

Kaliptra: Kökün uç kısmını koruyan ve kökün toprakta ilerleyişini kolaylaştıran (sıvı salgılayarak) kök bölgesidir.

Hücre bölünme bölgesi: Kaliptradan hemen önceki bölgeye hücre bölünme bölgesi denir. Büyüme konisi

Bitkilerin Yapısı

Konu Özeti

Bitkilerde aynı görevi yerine getirmek için özelleşmiş hücreler birleşerek dokuları oluşturur. Bitkilerde; meristem doku, temel doku, iletim dokusu ve örtü doku olmak üzere 4 doku mevcuttur.

Günümüzde 300 binden fazla bitkinin yaşadığı tahmin edilmektedir. Daha önceki konu anlatımımızda bitkileri şu şekilde sınıflandırmıştık.

Bu yazımızda ise tohumlu bitkilerin yapısını inceleyeceğiz.

Tohumlu Bitkilerin Genel Yapısı

Hücre Çekirdeği ve Çeşitleri

Konu Özeti

Hücre çekirdeği, hücrede bulunan bir yönetici organeldir. Hücre çekirdeğinin görevi hücre işlevlerini kontrol altında tutmaktır. Hücre çekirdeği; çekirdek zarı, çekirdek öz suyu, çekirdekçik ve kromatin iplik olmak üzere 4 bölümden oluşur. Hücreler prokaryot ve ökaryot canlılarda farklılık gösterir.

Hücre çekirdeği, ökaryot hücrelerin çoğunda (bakteriler, mavi yeşil algler ve memelilerin olgun alyuvarları hariç) bulunan zarla kaplı bir organeldir. Hücrenin genetik bilgilerinin çoğu, hücre çekirdeğinin içinde katlı uzun doğrusal DNA molekülleri ile histon gibi birçok proteinin bir araya gelerek oluşturduğu kromozomlarda bulunur. Hücre çekirdeğinin görevi hücre işlevlerini kontrol altında tutmaktır. Çekirdeği çıkarılan her hücre bir süre sonra ölür. Çekirdek bir çift zar tarafından sitoplazmadan ayrılır.

Hücre Çekirdeğinin Bölümleri

Kalıtımın Genel İlkeleri Ders Notları

Kalıtımın Genel İlkeleri Ders Notları

Modern Genetik (Eşeye Bağlı Kalıtım)

Eş Baskınlık, Soyağaçları ve Çok Alellilik

Çaprazlamalar: Monohibrit, Dihibrit, Kontrol

Mendel Genetiği

Eğitim : Ödev / Ders / Proje / Tez / Çizim

Eş ve Eksik Baskınlığın Farkı

Konu Özeti

Bazı alel genlerde baskınlık veya çekiniklik kavramı yoktur. Bu alel genlerin birlikte bulunduğu durumda, iki gende özelliğini tam gösteremez. Bu durum fenotipe, iki alel genin arasında bir özellikte kendini belli eder.

Bazı alel genlerde baskınlık veya çekiniklik kavramı yoktur. Bu alel genlerin birlikte bulunduğu durumda, iki gende özelliğini tam gösteremez. Bu durum fenotipe, iki alel genin arasında bir özellikte kendini belli eder. Örneğin aşağıdaki resimde bulunan örnekte kırmızı çiçek geni ile beyaz çiçek geni eksik baskın genlerdir. Bu iki geni de bulunduran heterozigot bireylerin çiçekleri pembe renkte olur. Bu

Modern Genetik (Eşeye Bağlı Kalıtım)

Konu Özeti

Gelişmiş canlıların eşeyini genotipleri belirler. Canlının eşeyini (cinsiyetini) belirleyen kromozomlara gonozom denir. Kromozom yapısındaki değişim, kromozomlardan parça kopması, eklenmesi ya da bir parçanın kopup 180 derece ters dönerek aynı yere bağlanmasıyla ortaya çıkar.

📌 Mendel’in çalışmaları klasik genetik olayları açıklamakta çok başarılı olmakla birlikte, bazı kavramları (örneğin eşey üzerinden aktarılan özellikleri) açıklamakta yetersiz kalmıştır. Bu nedenle modern genetik üzerine çalışmalar yapılmıştır.

Eşeyin Belirlenmesi

Eşeyin belirlenmesi modern genetik için önemlidir çünkü genlerin bir sonraki nesillere aktarılmasında eşey çok büyük rol oynar. Toprak solucanı, tenya veya istiridye gibi omurgasız hayvanlarda ve tam çiçeğe sahip bitkilerde cinsiyet ayrımı yoktur. Bu canlılar dişi ve erkek üreme organlarını birlikte bulundururlar.

• Bazı durumlarda eşeyin belirlenmesinde çevre önemli bir rol oynayabilir. Eşeyin çevrenin etkisiyle belirlenmesine fenotipik eşey belirlenmesi denir.
• Geri kalan gelişmiş canlıların çoğunda bireyler farklı eşeylere sahiptir. Bu canlıların eşeyini genotipleri belirler. Buna genotipik eşey belirlenmesi denir.
• Canlının eşeyini (cinsiyetini) belirleyen kromozomlara gonozom denir. Geriye kalan ve diğer karakterleri belirleyen kromozomlara otozom kromozom denir.

Not: Gonozom hücre diye bir kavram yoktur. Bütün hücrelerimiz gonozom kromozomlara sahiptir; başka bir deyişle, aynı bireyin bütün hücreleri aynı kromozoma sahiptir.

Örneğin sağlıklı bir insanda toplam 2n=46 kromozom vardır. Bu kromozomlardan 2 tanesi (XX veya XY olmak üzere) eşey kromozomları yani gonozomlardır ve bir tanesi anneden bir tanesi babadan gelir. Geriye kalan 44 kromozom ise otozom kromozomlardır.

Otozomlar canlının göz rengi, saç şekli, kan grubu gibi kalıtsal özelliklerine ait