1.1. Üretim Yönetiminin Tanımı ve Kapsamı
Üretim, işletmenin amaçlarına ulaşabilmesi için insan ihtiyaçlarını karşılayabilecek mal ve hizmetleri oluşturma işlemidir. Başka bir deyişle üretim; fayda yaratma ve gereksinmeleri doyurmayı sağlayan yani yararlı olan mal ve hizmetleri oluşturmaktır.
Üretim yönetimi ise, bir malın istenildiği biçimde ve sürede, en az giderle oluşturulmasını ilke olarak kabul eder. Üretim yönetimi çevrimi ise, belli fonksiyonlardan oluşur. Şimdi bunları kısaca tanıyalım.
Yapın deseni; üretilmiş bir malın özelliklerini tayin eder.
İşlem deseni; en az maliyetle kâr sağlayacak ve istenilen kalitedeki malın üretimini sağlayacak koşulların ve metotların yaratılmasıdır.
Tedarik fonksiyonu, üretim için gerekli materyalleri uygun zaman ve yerde ve gerekli teknik kaliteye uygun en düşük maliyetle temin etmektir.
Üretim denetimi; üretimle yakından ilgili yapım faaliyetlerinin tayinidir.
Kalite kontrolü, üretilen malın önceden belirtilmiş standartlara uygunluğunu sağlama fonksiyonudur.
Maliyet kontrolü, bir maddenin üretiminde gerekli harcamaların maliyetlerini kaydeder, özetler, analiz eder ve açıklar.
Bakım ise; üretim için gerekli donatımın bakımını üstlenir.
Üretim yönetimi bu fonksiyonları gerçekleştirerek işletmeyi kâra geçirecek bir mamul yaratmayı hedefler.[1]
1.2. Üretim Yönetiminin Amaçları
Üretimin amacı fayda sağlayıp kişilerin istemlerini doyurmaktır. Bu bir malın üretimi gibi belli hizmetlerle de olur. Üretim yönetiminin amacı ise az maliyetle kâr sağlayabileceği ve ürettiği mamul ile fayda yaratabileceği ilkesidir.[2]
1.3. Üretimin Tarihsel Gelişimi
Üretim kişilerin istemlerini karşılamak olduğuna bunun ilk çağlardan beri varolduğuna inanabiliriz.
Üretim ilk ve Orta çağlarda insan gücüyle oluşurken buhar makinesinin ortaya çıkmasıyla yerini fabrika sistemine bırakmıştır.
Üretim yönetiminin ilk bilinen ismi Adam Smith’dir. Daha sonra 1748 yılında Eli Whitney değişebilir parçalar kavramını ortaya atarak üretim yönetimine giden yolun ilk taşlarını koymuştur.
20. yüzyıl başlarında Frederich W. Taylor yönetimindeki bir grup üretim yönetiminin bilimselleşmesine öncülük etmişlerdir. Taylor ve onu izleyenlerin sağlam işletme kararları tekniklerini araştırmaya kazandırdıkları itici güç, çok sayıda çözümlemeye yönelik yaklaşımların geliştirilmesine yol açmıştır. Bunların bir çoğu üretim yönetiminin belirli işlevsel alanlarına uygundur.
Taylor’dan sonra F. W. Harris, Walter Shewhart ve Henry Ford’un çalışmaları üretime yeni kapılar açmıştır. 1915’lerde F. W. Harris envanter kontrolüne ilişkin bir matematiksel model geliştirmiş ve yalın bir uygulama yapmıştır. 1940’larda W. Shewhart değiştirilebilen parçalarla yapılan büyük çapta üretimin temelini oluşturan istatistiksel kontrol teknikleri fikrini ortaya atmış ve Henry Ford da bu teknikleri kendi üretim tesislerinde geliştirmiştir.
II. Dünya Savaşı sırasında yapılan bir çok matematiksel ve disiplinler arası yaklaşımlar sonucunda yeni yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşımlar sonucu “Yöneylem Araştırması” meydana gelmiştir. Yöneylem Araştırması bugün üretim sorunlarının çözümünde büyük yararlar sağlamıştır. Özellikle bilgisayarın gelişmesinde ve işletmelerde geniş uygulama olanakları bulmasında...[1]
1.4. Üretim Yönetiminin Sorunları
Üretim yönetiminin başlıca sorunları şunlardır:
1. Üretimi planlama.
2. Üretim kontrolü.
3. Kalite kontrolü.
4. Metodlar analizi.
5. Fabrika palanı.
6. Materyal yönetimi.
7. Envanter kontrolü.
8. İş ölçülmesi.
9. Ücret saikleri.
10. Mühendislik ekonomisi.
Bunlarla beraber üretim yöneticisi başka sorunlarla da ilgilenebilir. Mesela; satın alma, fabrika yeri vs. bulunur. Ayrıca üretim menejeri pazarlama, personel ve finansal sorunlarla da ilgilidir fakat bunlar birinci derecede değildir.
1.5. Üretim Prensipleri
Üretim prensipleri; belli malların üretim ve tedarik maliyetlerinin analizine temel sağlar. Bunları şu şekilde açıklayabiliriz:
İşletme bir malı üreterek kâr sağlayacağı yerde gelir fix maliyetinin altında seyrediyorsa işletme zarar göreceğine üretimi durdurma kararı alır.
Diğer bir prensip ise işletmenin üretimden sağladığı gelir maliyeti aşıyorsa, işletme üretim miktarını çoğaltarak fazla kazanç sağlamaya çalışır.
Bu iki kural işletmenin kazanç-maximize davranışı için gereklidir.[2]
1. 6. Üretim Yönetimi Uygulamaları
Üretim yönetimi alanında yapılan çalışmalar ve gerçekleştirilen çeşitli yönetim faaliyetleri 7 adım halinde özetlenmektedir.
Birinci Adım: İşletmede üretim yönetimi için sistemi tanımak önemli bir husustur. Kaynak, işgücü ve üretim sistem sınırlarını belirtmek önemli ve gereklidir. Bunun için 3 çeşit çalışma yapılmalıdır.
- Halihazır Durumu Tespit.
- Ulaşılmak İstenilen Noktaların Belirtilmesi.
- Ulaşılmak İstenilen Noktalara Nasıl Varılacağının Kararlaştırılması.
- Yatırımdan Elde Edilecek Gelir Yüzdesi (ROI).
- Satışların Ulaşacağı5seviye.
- Satışlardaki Artış Yüzdesi.
- İşletme Faaliyetlerindeki İstikrar Derecesi.
- İşletme Esneklik Derecesi İle Belirtilmektedir.
Değerlendirmeler sonucunda:
- Firmanın kaynakları.
- Kuvvetli yönleri ve zayıflıkları.
- Harici imkanların tahmini ve muhtemel güçlüklerin tespiti. İçin gerekli bilgiler elde edilir.
- Piyasayı Geliştirmek.
- Mamulü Geliştirmek.
- Sapmak Ve Başka Mamul Üretimine Geçmek.
- Mevcut Piyasadan Mümkün Olanı Almak.
Altıncı Adım: Bu adım uygulama safhasıdır. Uygulama karar vermek için takip edilecek sürecin açıklıkla belirtilmesini gerektirir.
Yedinci Adım: Bu son adım kontroldür. Kontrol fonksiyonu olmadan, stratejik veya taktik plan örgütü etkileyemez.
1.7. Üretim Yöneticisinin Eğitilmesi
İşletme yönetimi sürecinin bilimsel temellere oturtulması ve yöneticilerin karşılaştıkları sorunların bilimsel metotlarla çözümlenmesini sağlamak açısından önemli gelişmeler olmaktadır. Bilimsel yönetim ve getirdiği niteliklerin edinilmesi için çeşitli yollar önerilmektedir. Ancak bilimsel yönetimi, başlangıç noktası olarak Taylor’un çalışmalarını ele alırsak oldukça eski bir akımdır.
Bilimsel yönetim işletmenin sorunlarının sistematik olarak incelenmesini öngörür. Bilimsel metot bir konunun sistematik incelenmesi amacıyla gözlemler yapılmasına, gerçek olarak niteleyen şeylerin doğruluğunun araştırılmasına ve çeşitli bağıntılar tespit ederek prensiplerin geliştirmesine çalışır.
1.8. Üretim Tipleri
1.8.1. Sürekli Süreçli Üretim
Bir sürekli üretim, kurumsal olarak günde 24 saat, haftada 7 gün ve yılda 52 hafta çalışmayı kapsayan bir hedeftir ama bu hedefe pek az ulaşılır. Bu üretimde iş birbirini aralıksız izleyen işlemlere bağlı olarak düzgün biçimde yapılır. Her işlem kendinden önce ve sonra gelenlerle aynı üretimi yapacak biçimde bağlıdır. bu üretim tipine örnek olarak çelik yapımı, petro-kimya, şeker, çimento üretimi verilebilir.
1.8.2. Birleştirme Süreçli Üretim
Bu üretim tipi endüstriyel malların gruplar halinde üretiminin yapılmasını kapsar. Alıcı isteğine bağlı olan bu üretimde bazı özel araçlar, renk vb. gibi hususlar için mallar genellikle stoklama amacıyla üretilirler ve alıcı isteğine göre eklenecek özellikler, asıl üretimin sonunda, bitmiş ürüne sipariş üretimi yapanlar, bu ürünler için gerekli parça ve yan grupları da, yeniden üretirler. Bu tip üretime örnek olarak, otomotiv, ev eşyası ve tarım araçları gösterilir.
1.8.3. Aralıklı Süreçli Üretim
Bu üretimde ayrı müşteri siparişlerine göre tek türdeki ürünlerin üretimi söz konusudur. Örnek olarak özel makine ve takım üretimcileri ve tamir atölyeleri gösterilebilir. Firmalar stok yapmak amacı ile üretim geçmezler, hatta sipariş olmadığı sürece üretim yapmazlar. Kısaca değişken Pazar isteklerine göre üretim yapılır.
2. ÜRETİM YÖNETİMİNİN SÜREÇLERİ
2.1. Üretim Planlaması
Her işletmenin amacı üretimde bulunmak ve bu üretim sonucunda elde ettiği nihai ürünlerin pazarlanmasını sağlamaktır. Böyle bir amaç önemli bir yönetim faaliyeti olan planlamayı gerektirir. Planlama çalışmaları için gerekli aktiviteler; stratejik planlama, taktiksel planlama ve işlemsel kontrol olmak üzere üçe ayrılır. Stratejik planlamada en önemli nokta üretim alanındaki teşkilatlanmanın diğer alanlarla uyumunu gerçekleştirecek kararların alınmasıdır. Taktiksel planlar; yönetimin en etkili biçimde uygulanması için uygun kararlar alınmasıdır. Üretim kontrolü ise üretim sırası işlemi olmakla birlikte üretim planlamasına yardımcı bir çalışmadır. Üretim kontrolü ürünlerin/hizmetlerin önceden saptanmış üretim/ işlemler planına göre üretimleri sağlayacak bir çalışmadır.
Eğitim : Ödev / Ders / Proje / Tez / Çizim
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
ders,plan,proje,performans,ödev