Muhasebe Bilgileri

MUHASEBE MESLEĞİ VE MUHASEBECİLİK

Her şeyden önce hemen şunu belirtelim ki değerli arkadaşlar ; Gerek muhasebe mesleği mensupları arasında olsun , gerekse tacirler ve çalışanlar arasında olsun , Muhasebecilik mesleği iki kısımda ele alınmıştır.Nedir bunlar? , “Ön Muhasebe” ve “Genel Muhasebe”. Tabi bu kavramlar başlıbaşına yasal kavramlar değildir.Sadece iyi niyet kuralları çerçevesinde, ticari ve meslek hayatımıza yerleşmiştir.Maksat yapılacak işi ve işi yapacak kişiyi tayin etmektir.Biz de ,

burada meslek yaşantımıza yerleştiği üzere “Muhasebe Mesleğini” iki kısımda ele alacağız.Önce

“Ön muhasebe” ve “Genel Muhasebe” terimlerinin ne olduğuna değinecek ve ardından da, bu iki konumda yapılan veya yapılması gerekenlerin neler olduğunundan bahsedeceğiz.

ÖN MUHASEBE : Ön Muhasebe; birinci planda, günlük ticari hareketlerden ve firmanın ticari gidişatından haberdar olmak isteyen, Firma ortakları ile

Firma yöneticilerine karşı yapılan muhasebedir.İkinci planda ise firmaya ait işlem ve değerlerin Genel muhasebeden önceki sınıflama ve kaydetme safhasıdır.Resmi evrakların Genel muhasebeye düzgün olarak akışını sağlar. Ön muhasebede bir firmanın ;

-Stok takibi, (Stok: Henüz satılmamış ve depoda veya ambarda bekleyen mala stok(envanter) denir.

-Cari hesap takibi(Cari hesap; Borç/Alacak ilişkisi içinde olduğumuz firmalardır.kime ne kadar borcumuz var veya kimden ne kadar alacağımız var , olduğunu bu program modülünde takip ederiz.)

-Banka takibi,(Bankaya yatırılan veya bankadan çekilen paralar,ödenen çekler,yapılan veya gelen havaleler bu moülde izlenir.)

-Çek/Senet Takibi,(Müşterilerden almış olduğumuz Çek ve Senetler ile Satıcılara vermiş olduğumuz Çek ve Senetlerin takibi burada yapılır.)

-Faturaların Takibi,(Fatura, mal veya hizmetin teslim edildiğini veya teslim alındığını gösteren resmi belgedir.Fatura ile yapılan Mal ve Hizmet alım/satımları bu modülde takibe alınır.)

-İrsaliyelerin Takibi,(İrsaliye mal sevkinde ve tesliminde kullanılan resmi belgedir.Henüz fatura edilmemiş ancak tesllimi yapılmış mallar bu program modülünde izlenecektir.)

-Bordrolar,(Bordro modülünde de; bir firmanın çalıştırmış olduğu personellerin ücret hesaplaması yapılır.İlgili personelin o ay içersinde kaç gün çalıştığı ne kadar ücreti hak ettiği ve bu ücretten yapılan yasal kesintiler, bu kesintilerin nereye,nasıl ve ne şekilde ödeneceğinin takibi yapılır.

Ayrıca remi evrakların düzenlenmesi, tasnifi ve düzgün bir şekilde klase edilerek ilgili yerlere işlenmesi de ön muhasebenin konusudur.


GENEL MUHASEBE : Herhangi bir firmaya ait işlem ve değer hareketlerinin , yetkili meslek mensupları tarafından(Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavir)Tek düzen hesap planı ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca , kaydedilip , sınıflandırılıp ilgili kişilere ve resmi mercilere sunulmasıdır.

Tek Düzen Hesap Planı

Hesap =Aynı tür ve özellikteki işlemlerin ve bu işlemlere ilişkin artış ve azalışların kaydedildiği kodlama sistemidir. Her hesabın mutlaka bir adı ile artışlarının ve azalışlarının yazılabileceği iki taraf bulunur. Hesabın sol tarafı borçlu tutarların, sağ tarafı ise alacaklı tutarların yazıldığı taraftır. Örnek ; kasa hesabı

Alt Hesap :Ana hesabın altında açılan hesaplara denir.Örneğin;

Borç 100-KASA HESB. Alacak

120-ALICILAR ( ana hesp) 320-SATICILAR(Ana Hesp)

120 01 A Alıcıcı (alt hesap) 320 01 X Satıcısı(Alt Hesap)

120 02 B Alıcısı (alt hesap) 320 02 Y Satıcısı(Alt Hesap)

120 03 C Alıcısı (alt hesap) 320 03 Z Satıcısı(Alt Hesap)

. . . .

. . . .



Ülkemizde 01.01.1994 tarihinden itibaren Tek düzen hesap planı kabul edilmiştir. Bu plana göre işletmeler, muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap planı doğrultu- sunda kurmak zorundadırlar.Kabul edilen bu hesap planına göre ; bütün ticari işlem değerlerinin kaydedildiği bir hesap adı ve bu hesaba ait birde kodu vardır.bu hesaplar iki grupta toplanır.

Bunlar;

100 KASA...........................782 Finansman Giderleri Fark Hesb.(7/A Hesap Planı)

100 KASA...........................799 Üretim Maliyet Hesabı (7/B Hesap Planı) şeklindedir.hesapların işleyiş mantığı; “Alan Hesaplar borçlu ,Veren hesaplar Alacaklıdır”şeklindedir.

Genel Muhasebedeki işlemler ;

-Tahsil Fişleri,

-Tediye Fişleri,

-Mahsup Fişleri, yardımıyla ; Yevmiye Defteri ve Defter-i Kebire aktarılır.

TAHSİL FİŞİ : Kasaya para girişleri olduğunda ,tahsil fişi kullanılır.

TEDİYE FİŞİ : Kasadan para çıkışları olduğunda tediye fişi kullanılır.

MAHSUP FİŞİ: Kasayı ilgilendirmeyen , değer hareketleri de mahsup fişine kaydedilir.

BİLANÇO VE GELİR TABLOSU


BİLANÇO : Bir işletmenin belirli bir süre sonunda sahip oldukları varlıklar ile bu varlıkların kaynaklarını gösteren mali tablodur.

Bilançonun sol tarafına aktif , Sağ tarafına pasif denir.Diğer bir deyişle de Aktif tarafı Varlıkları,

Pasif tarafı da bu varlıkların kaynaklarını gösterir.Bilançonun aktif ve pasif tarafı birbirine eşittir.

Varlıklar : İşletmenin sahip olduğu para ,mal ,makine ,araç-gereç , alacaklar gibi iktisadi değerleri ifade eder.

Sermaye : İşletme sahibi veya sahiplerinin işletme varlıkları üzerindeki haklarını ifade eder.

Borçlar : İşletme sahipleri dışındaki üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder.

Görüldüğü üzere tek düzen hesap planındaki ;

100 ile 299 arasındaki hesaplar Bilançonun aktifinde ,

300 ile 599 arasındaki hesaplar Bilançonun pasifinde yer alır.

600 ve sonrası hesaplar kar ve zararı belli edecek hesaplar olduğu için , bilançoda gözükmezler.

Bilançonun Aktifinde yer alan bilgiler

----------------------------------------------------

A-Mevcutlar : İşletmenin elinde bulundurduğu faaliyeti için gerekli olan kıymetler ve varlıklardır.Borç Bakiyesi verir. Örneğin ; Kasa, Mal, Demirbaş vb.

B-Alacaklar :İşletmenin Faaliyeti sırasında ilişkide bulunduğu , işletme dışı kişi ve kuruluşlardan olan alacaklarıdır.Borç bakiyesi verir. Senetli veya Senetsiz alacak olabilir.

C-Zarar : İşletmenin,dönem sonunda geliri ile gideri arasındaki olumsuz farktır.

Bilançonun Pasif tarafındaki bilgiler

----------------------------------------------------

A-Sermaye :İşletme sahibi veya ortaklarının , işletmeye koyduğu para veya ayni varlıklardır.

B-Borçlar : İşletmenin faaliyetlerinden dolayı ilişkide bulunduğu şahıs veya kuruluşlara olan borçlarıdır.

C-Kar : İşletmenin , dönem sonunda Geliri ile Gideri arasındaki olumlu farktır.

En çok kullanılan Muhasebe kodları ve bunların işleyiş Şekli

100-Kasa = Bu hesap işletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların

TL karşılığının izlenmesi için kullanılır.Tahsil olunan para tutarları Borç ;

Ödemeler ve bankalara yatırılan para tutarları Alacak kaydedilir.Hesap daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur.Hiçbir şekilde alacak bakiyesi vermez.

101-Alınan Çekler=Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar.Alınan çeklerin yazılı değerleri ile borç; bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak kaydedilir.Aktif karakterli bir hesaptır , borç bakiyesi verir.

102-Bankalar =Bu hesap,işletmece yurtiçi veya yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini sağlar.Bankalara para olarak yatırılan değerler Borç ; çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.Aktif karakterli bir hesaptır ve borç bakiyesi verir.

103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri=İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir.Kişilere Çek ve Ödeme emri verildiğinde hesaba alacak; Çek ve ödeme emirlerinin bankadan ödenmesinin anlaşıldığı durumlarda bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir.

120-Alıcılar=İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal veya hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakların izlenmesi için kullanılır.Senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç; tahsil edilmesi halinde alacak kaydedilir.

Aktif karakterli bir hesaptır ve borç bakiyesi verir.

121-Alacak Senetleri= İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal veya hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarını kapsar.Alınan senet bu hesaba borç,tahsilinde ise alacak kaydedilir. Aktif karakterli bir hesaptır ve borç bakiyesi verir.

153-Ticari Mallar=Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar(Emtia)ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır.Satın alınan ticari mallar bu hesaba borç, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise alacak kaydedilir.

191-İndirilecek Katma değer Vergisi =Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen KDV’nin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.Mal ve hizmetin satın alımlarından doğanindirilecek KDV bu hesaba borç kaydedilir.

252-Binalar = İşletmenin her türlü binaları ve bunların ayrılmaz parçalarının izlendiği hesaptır. Aktif karakterli bir hesaptır ve borç bakiyesi verir.

254-Taşıtlar =İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtların izlendiği hesaptır.Ulaştırma sektöründe hizmet üretimi amacıyla kullanımda olan tüm taşıt araçları bu hesaba kaydedilir. Aktif karakterli bir hesaptır ve borç bakiyesi verir.

255-Demirbaşlar= İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme ,masa,koltuk,dolap,mobilya, gibi varlıkların izlendiği hesaptır. Aktif karakterli bir hesaptır ve borç bakiyesi verir.

300-Banka Kredileri =Banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kısa vadeli kredilere ilişkin tutarları içeren hesap kalemidir.Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak,ödemeler halinde ise borç kaydedilir.

320-Satıcılar=İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır.Senetsiz borcun doğması halinde bu hesaba alacak,ödenmesi halinde borç kaydedilir.

321-Borç Senetleri=İşletmenin her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesaptır.Borç senetleri tutarı bu hesaba alacak,ödenmesi halinde borç kaydedilir.

331-Ortaklara Borçlar=İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.Borcun doğması halinde bu hesaba alacak,ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

360-Ödenecek Vergi ve Fonlar=İşletmenin ekonomik faaliyetlerinde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine,personeline ve üçüncü şahıslara ilişkin,ödenmesi gereken vergi,resim,harç ve fonların izlendiği hesaptır.Vergi resim veya harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren işlemler ortaya çıkınca anılan hesaplar alacaklanır,ödemeler yapıldıkça boçlanır.

361-Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri=İşletmenin personeline ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarıns-ca ödenecek diğer yükmlülüklerin izlendiği hesaptır.

Kesintiler yapıldıkça bu hesap alacaklandırılır ve ödemeler yapıldıkça borçlandırılır.

391-Hesaplanan Katma Değer Vergisi=Teslim edilen mal veya hizmetler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile işlemi gerçekleşmeyen yada işleminden vazgeçilen mal veya hizmetlere ilişkin KDV’nin izlendiği hesaptır.Hesaplanan KDV bu hesaba alacak kaydedilir.

500-Sermaye=İşletmeye tahsis edilen veya işletmenin ana sözleşmelerinde yer alan ve ticaret siciline tesçil edilmiş bulunan tutarı bu hesapta yer alır.

600-Yurtiçi Satışlar=Yurtiçindeki gerçek ve tüzel kişilere mal ve hizmetlet-r karşılığında alınan yada tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır.Satış gerçekleştiğinde hasılat tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

791-İşçi Ücret ve Giderleri =İşletme faaliyetlerini yürütmek ,üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan işçiler için tahakkuk ettirilen aylık ücretler ,fazla mesai, primler,sigorta işveren primi vb. gibi işçilere ait her türlü tutarlar bu hesabın borcuna yazılır.

793-Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler = İşletmenin üretim pazarlama ve diğer hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla,dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetleri kapsar.(Elektrik,Su,Telefon,Gaz,Bakım ve onarım,nakliye vb. gibi)

794-Çeşitli Giderler =Sigorta giderleri,kira giderleri,yolluk giderleri,dava,icra , noter, iştirak payı giderleri,çeşitli giderler bu hesabın borcuna atılır.

796-Amortisman ve Tükenme payları = Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için ayrılan amortisman giderleri ile tükenme payları bu hesabın borcuna atılır.

797-Finansman giderleri =İşletmenin gerek yatırım gerekse işletme sermayesi ihtiyacını karşılamak üzere yaptığı kısa veya uzun vadeli borçlanmaların faiz,komisyon ve kur farklarını kapsar.

Genel muhasebede Her ay mutad olarak yapılan muhasebe işlemleri nelerdir?

-Öncelikle mükellefin alış ve satış faturaları , masraf faturaları ,makbuzları ve benzeri olan bütün evrakları Resmi defterlerine kaydedilir.

-Aylık Muhtasar beyanname verenlerin beyannamesi hazırlanıp,izleyen ayın 20'sine kadar vergi dairesine tahakkuk ettirilip ödenir. Süre ayın 20.günü akşamı mesai bitiminde sona erer

-Katma Değer vergisi beyannamesi de ,izleyen ayın 25'inci günü akşamı mesai bitimine kadar vergi dairesine tahakkuk ettirilip ödenir. Süre ayın 25.günü akşamı mesai bitiminde sona erer

-Aylık SSK primi bildirgeleri ve tasarruf teşvik bildirgeleri izleyen ayın sonuna kadar düzenlenip ödenirler. SSK Primi , sosyal sigortalar kurumuna, Tasarrufu teşvik primleri de ilgili Ziraat Bankasına ödenir. Ayrıca bağ-kur primleri ödemesi de ayın sonuna kadar yapılır.

NOT: Yukarıda bahsi geçen son günler, yani ayın 20,25 ,30 ve 31'i resmi tatile denk gelirse ; resmi tatili takip eden ilk mesai gününde, tahakkuk işlemi gerçekleştirilip ödeme yapılabilir. Ayrıca Beyanname ve bildirgeler taahhütlü olarak postaya da verilebilir. 

MALİ TABLOLAR : Bir işletmenin dönem içinde faaliyetleri sonucunda varlık,borç ve sermeye üzerinde değişme yaratan mali nitelikteki bilgiler kaydedilir, sınıflandırılır ve özetlenir. Daha sonra bu bilgiler anlaşılabilir ve kullanılabilir olarak değişik tablolar şeklinde özetlenir. Bu tablolara MALİ TABLOLAR veya MALİ RAPORLAR denir.

GELİR TABLOSU

A-BRÜT SATIŞLAR ..................

-Yurtiçi Satışlar

-Yurtdışı Satışlar

-Diğer Gelirler

B-SATIŞ İNDİRİMLERİ(-) ...................
-Satıştan İadeler(-)
-Satış İskontoları (-)
-Diğer İndirimler(-)
NET SATIŞLAR ...................

C-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) ...................

-Satılan Mamüller maliyeti(-)

-Satılan Ticari Mallar Maliyeti(-)

-Satılan Hizmet maliyeti(-)

-Diğer satışların maliyeti(-)

BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI ..................

D-FAALİYET GİDERLERİ ..................

E-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN
GELİR VE KARLAR .................

F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN

GİDER VE ZARARLAR (-) ................

G-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) ................

H-OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR .................

I-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR...............

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI ....................

İ-DÖNEM KARI,VERGİ VE DİĞER YASAL

YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-) .....................


DÖNEM NET KARI VE ZARARI .....................

Gelir tablosunda ; yapmış olduğumuz bir dönemlik yurt içi ve yurt dışı satışlar toplanır. Bu satışların bize olan maliyeti tespit edilir. Yapmış olduğumuz giderler de tespit edilir. Eğer fak olumlu ise kar, olumsuz ise zarar ortaya çıkartılır.

HESAP SINIFLARI

Tek düzen hesap planındaki hesap kodunun ilk rakamı hesap sınıfını verir.

1-DÖNEN VARLIKLAR

2-DURAN VARLIKLAR

3-KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

4-UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

5-ÖZKAYNAKLAR

6-GELİR TABLOSU HESAPLARI

7-MALİYET HESAPLARI

8-(Serbest)

9-NAZIM HESAPLAR