Hepimizin cebinde en azından bir tane anahtar vardır. Evimizin anahtarı, otomobilimizin anahtarı gibi. Bunların bizden başka birisi tarafından açılmasını ve kullanılmasını istemeyiz tabi ki. O yüzden hepsine ait bir kilit vardır. Onu açacak anahtarın sadece bizde olduğu bir kilit.
Bu seferde, basit ama vazgeçilmez aletlerden biri olan kilidi anlatacağım sizlere. Basit diyorum, çünkü nasıl çalıştığını öğrenince eminim sizde benimle aynı fikirde olacaksınız.
MISIRDAN GÜNÜMÜZE
Bugünkü modern kilitlerin ilk örnekleri diyebileceğimiz kilitler, bundan 4000 yıl kadar önce Mısırda kullanılmıştır. Tahtadan yapılmış bu kilitlerde de tıpkı günümüzdekiler gibi pimler bulunuyordu. Anahtar kilide sokulup, yukarı kaldırılınca anahtarın ucundaki pimler, lokmanın içinden sarkan pimleri yukarı doğru kaldırıyordu. Bu sayede sürgü hareket ettirilip kapı açılabiliyordu.
Ama o kilitler biraz büyüktü; 60 cm kadar olabiliyordu. Tabi ki anahtarı da büyüktü bunların. Taşıması biraz zor olsa gerekti.
Sizlere kilidin tüm tarihçesinden bahsetmeyeceğim. Mısır kilitlerinden bahsetmemin sebebiyse, modern kilitlerin atası sayılabilecek bir kilit çeşidi olmasıdır. Aşağıdaki resimler sizlere Mısırlıların kullandığı kilitler konusunda bir fikir verecektir.
Mısırlıların kullandığı kilitler bugünkü pimli kilitlerin ilk örnekleridir
MODERN KİLİTLER
Günümüzde kullanılan kilitlerin ilk örneği 1848 yılında Linus Yale tarafından yapılmıştır.
Bu tür kilitler çok değişik şekillerde ve boyutlarda olabilirler. Ama benim size anlatacağım tip kilit, hepimizin evinin kapısında bulunan klasik pimli kilitler olacak.
Bu kilitler adını içinde bulunan pimlerden alırlar. Düşey doğrultuda, aynı hizada alt pim, üst pim ve yay bulunur. Alt ve üst pimler birbirinden bağımsızdır. ( Mesela üst üste iki tane mum koyduğunuzu düşünün) Birbirlerine yapışık değillerdir. Doğru anahtarı kilide soktuğunuzda, anahtarın üstündeki çentikler vasıtasıyla, yayların ittiği pimler aşağı yukarı hareket ederler. Anahtar kilide tamamen girdiğinde ise, alt ve üst pimlerin birleşim noktaları aynı hizadadır. Bu durumda silindir blok ana gövde içerisinde rahatlıkla dönebilir.
Yukarıda doğru anahtarı soktuğumuzda kildin nasıl çalıştığını gördünüz. Şimdi de isterseniz yanlış anahtar sokulursa ne olacak, ona bir bakalım!
Gördüğünüz gibi yanlış anahtar pimlerin doğru şekilde dizilmesini engellemiştir. Bu durumda anahtar kilidi açmayacaktır.
Siz siz olun anahtarınıza sahip çıkın. Gördüğünüz gibi doğru bir anahtar, evinizin veya arabanızın kapısını rahatlıkla açabilir!
